Soykırımcı inkarcıları aradıkları referansı Kaçanuzni’de buldu

Soykırımcı inkarcıları aradıkları referansı Kaçanuzni’de buldu

Attila Tuygan

1918’de kurulan Ermenistan Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı Ohannes Kaçaznuni’nin 1923’te Taşnaksutyun’un (Ermeni Devrimci Federasyonu)  Bükreş’te yapılan konferansına sunduğu bir rapor vardır. Bu raporu, Mehmet Perinçek Rus arşivlerinde bulmuş ve ülkemiz nasyonal sosyalistlerinin kaynak kitaplarının yayıncısı da kitaplaştırmış. Basılır basılmaz da inanılmaz reklam ve duyurular yapılarak soldan-sağa hemen tüm milliyetçilerimizin amiyane tabirle  ‘mal bulmuş Türk’ gibi üzerine atladıkları bir kitap(çık) haline geldi. O kadar ki, Kaçaznuni’nin ‘soykırım’ı reddedip tam tersine Ermenilerin Müslümanları katlettiğine bir vahiy huşusuyla inanan Mehmet Perinçek “bu raporun, dolayısıyla gerçeklerin Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca, Ermenice, Rusça, Çince, Arapça, İspanyolcaya filan çevrilip, hakkında dünya ölçeğinde bir kampanya yürütmek gerektiğini” savundu; yetmedi, birer örneğini de ABD Meclisi’ne, ABD’nin çeşitli eyalet meclisleri ve hükümetlerine, Fransız Millî Meclisi’ne, Alman Federal Meclisi’ne, İsviçre Millî Meclisi’ne göndererek ayılmalarını sağlamayı düşündü.

Kitapçığa önsöz yazan Perinçek’in rapordan anladığı, Kaçaznuni’nin söylediklerinin, Türkiye’deki soykırım inkârcılarının ve ırkçıların onyıllardır iddia edegeldikleri ‘emperyalistlerin oyunu ve emperyalistlere alet olma’ tezine dayanak olduğuyla sınırlıydı.  Kitabın çevirisi felaket; son derece kasıtlı hatalar, atlamalar, saptırmalar içeriyor. Bunlara aşağıda örnekler vereceğim. Şimdi Mim Kemal Öke’sinden, Kamran Gürün’üne, Türkkaya Ataöv’ünden, Esat Uras’ına, Bilal Şimşir’inden, Mehmet Perinçek’ine kadar uzanan resmî tarihçilerin de dâhil oldukları soykırım inkârcıları milliyetçi vaveylaya sürdürülen inkârlarına “işte bakın Ermeniler de soykırımın olmadığını itiraf ediyorlar” diyerek bu kitapçığı referans gösteriyorlar. O halde Kaçaznuni’nin raporu üzerinde durmak gerekiyor.

Önce döneme bir göz atalım: 19. yüzyıl, yüzyıllardır baskı altında ezilen halkların özgürlük özlemlerinin doruğa çıktığı bir yüzyıl. Fransız devriminin mirası milliyetçilik ideolojisi temelinde imparatorluklardan ulus-devletlere geçiş çağı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun da her yerinde pıtrak gibi ulus-devletler uç vermeye başlamış. Başta yunanlar, Sırplar, Romenler, Bulgarlar olmak üzere birçok ulus ayrılarak kendi devletlerini kurmuşlar. En son 1912 yılında patlak veren Arnavut ayaklanması ise, balkan savaşlarını fişeklemiş.  Batılı güçler de kendi çıkarları doğrultusunda hami rolüne bürünmüş. Osmanlı’nın zulüm ve baskıları Balkanlar’ın yanı sıra pek çok Arap ulusu da ayağa kaldırmış. Osmanlı-balkan halklarının bağımsızlıklarını ilan etmeleri, dolayısıyla imparatorluğun küçülmesi başta ittihatçıları hırslandırmış durumda. Bu bağlamda Anadolu’nun İslamî-Türkî tahkimatını gerçekleştirme amacıyla başta Ermeniler ve Süryaniler olmak üzere Hıristiyanların tasfiyesi planlanmaya başlanmış. Hedefe konulduklarını bilince çıkartan Ermeniler ve giderek Pontos Rumları kendilerince çare aramaya başlamışlar; yer yer çeteler oluşturup, direnmeye çalışıyorlar. Coğrafyada, sorunu radikal araçlarla çözmek isteyen militan bir Müslüman milliyetçilik egemen. Doğu cephesinde Ruslara karşı alınan ağır Sarıkamış yenilgisi ve bu yenilgide Rus ordusundaki Ermeni subay ve gönüllü birliklerinin rol oynadıkları kanaati, İttihatçıları, ayrıntılı bir soykırım planı hazırlığına itmiş. Ama asas olan işin ekonomik boyutudur. Osmanlı’nın son döneminde ekonomiye egemen olanlar azınlıklar; ticaret ve zanaat büyük ölçüde bu kesimlerin elinde. Ve daha Abdülhamit döneminde, ticaret ve zanaatı büyük ölçüde ellerinde tutan Ermeni, Rum ve Yahudi azınlıkların güçlerini kırma tedbirleri alınmaya başlanmış. Daha sonraki İttihatçı iktidar da, devleti kurtarmak ve belki millî burjuvazi yaratmak amacıyla azınlıkların mülksüzleştirilmeleri gerektiğine inanıyor.  Sonunda Hıristiyan cemaatlerin mallarına el konulması gibi yöntemler millî iktisat politikası haline getirilmiş. Başka bir deyişle, ekonomide homojenleştirmeye gitme, yani, Anadolu’nun demografik yapısını Türk-Sünni Müslüman olarak temelden değiştirme ve Hıristiyan cemaatlerin mallarına el koyma süreci başlamış. Özetle, Müslüman Türklere ekonomik güç sağlama ve gayrimüslimlerin yerini alacak ticaret sınıfları yaratma çabası, esas olan. Bu arada Ermeni halkını ‘savunmasız’ bırakmak amacıyla savaş seferberliği gerekçesiyle 20-45 (sonradan 60 yaşa kadar çıkıldı)  yaş grubundaki Ermeni erkekleri askere çağırıyorlar. Ancak özellikle Taşnak mensubu Ermeniler ordudan kaçmaya başlıyor; bir kısmı sınır ötesindeki Rus ordusu içinde kurulan Ermeni gönüllü alaylarına katılıyorlar. O dönemde Çarlık Rusya’sında yaşayan Ermenilerden 200 bin kadarı Rus ordusuna katılmıştı. Aynı zamanda, tıpkı Süryaniler, Rumlar, Gürcüler ve diğer Kafkasya halklarının yaptığı gibi Kafkas Ermenileri de gönüllü grupları kuruyorlardı.  Büyük çoğunluğu Taşnak üyelerinden oluşan Ermeni Milli Bürosu, Osmanlı imparatorluğu sınırları dışındaki Ermenileri silah altına almak üzere gönüllü toplama çalışmalarını üstlenmişti. Bu gönüllü gruplarının oluşturulması, çarlık ordusuna destek sunmanın yanı sıra, Rus askerî güçlerini kullanarak, Batı Ermenistan’daki ırkdaşlarını kurtarma amacını taşıyordu. Ve elbette Rusya’nın, Yakın Doğu ve özellikle de Batı Ermenistan’daki çıkarları, Ermeni halkının kurtuluş çabalarıyla örtüşmekteydi. Sonunda Kafkasya’daki gönüllü alayları Rus ordularıyla birlikte Anadolu’ya da girdi.

İşte tam bu dönemdir Kaçaznuni’nin rapordaki özeleştirilerinin kapsadığı zaman dilimi. 1880’lerde mimarlık okurken Taşnaklara katılıp partinin en önemli üyelerinden biri olan Kaçaznuni 1918’de Transkafkasya Meclisi’ndeki Taşnak temsilciliği görevi sırasında Traskafkasya hükümeti ile Türkiye arasında Trabzon ve Batum’da yapılan barış görüşmelerine delege olmuş. Transkafkasya Cumhuriyeti’nin dağılmasından sonra 1918 Mayıs’ında kurulan Ermenistan Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı seçilmiş. Görevini 1919 Ağustos’una kadar sürdürmüş; 1920’de de Sovyetler Ermenistan’ı işgal etmesi ve Ermenistan’da Bolşevik yönetimin kurulmasından sonra tutuklanmış ve 1921’de serbest bırakılmasının ardından ülkesini terk edip Bükreş’e gitmiş.  O dönemde Taşnak’ın Bükreş konferansına sözü edilen raporu sunmuş. Rapor esasen az yukarıda Kafkas Ermenileri ve gönüllü birlikleri hakkında yazdıklarımızın detaylarını vermekte; Kaçaznuni, Taşnak kaynaklı Ermeni milliyetçi tezlerine karşı çıkarak ve 1915 ve 1920 felaketlerinde Türkler kadar Taşnak yönetiminin de suçlu olduğunu ileri sürerek partisinin artık kendini feshetmesi gerektiğini savunmakta. Bir başka deyişle bu rapor esasen savaş sonrasında kurulmuş Ermenistan Cumhuriyeti’nin 1920’de Sovyetlerce işgal ve daha sonra da Sovyetler ile Türkiye arasında paylaşıldığı dönemi ele alıyor. Raporun çok büyük bir bölümünü oluşturan bu konular arasında soykırımla ilgili bölümler az yer tutuyor.  Ve jenosit/soykırım sözcüğü evrensel anlamda daha literatüre girmediği için Kaçaznuni raporunda ‘holocaust’ sözcüğünü kullanıyor.

Şimdi raporun bu bölümünün  ‘doğru ve sansürsüz’ çevirisini, önemli noktaları kitaptaki çevirisiyle karşılaştırmalı olarak paylaşalım (Meraklısı için raporun İngilizcesi: http://www.tc-america.org/files/Kaçaznuni.pdf):

ERMENİ DEVRİMCİ FEDERASYONU

(TAŞNAKSUTYUN)’NUN

YAPACAĞI HİÇBİR ŞEY YOK

OHANNES KAÇAZNUNİ’NİN

MANIFESTOSU

Bükreş, Temmuz 1923

Yoldaşlar:

Bu meseleler, benim incelikle düşündüğüm ve ciddi değerlendirmelerimdi. Sizin de aynı sonuca varıp varmadığınızı bilmiyorum. Daha fazlasını söyleyeyim: korkarım ki, benim son kararımın –ki hepsi, burada yüreğimin ta içinden belirteceğim zor kelimeler–  kongrede genel bir tepkiye, belki öfkeye yol açacaktır. Ben buna hazırlıklıyım.

Yalnız, a) benim açımdan bu sözleri yazıp imzalamanın, benim için, bunları bizzat benim dudaklarımdan dinlemenizden çok daha zor olduğuna; b) bu sözcüklerin yeterince düşünülmemiş ya da önemsiz, gelip geçici ya da aceleci kararların sonucu olmadığına inanmanızı rica ediyorum.  Bundan dolayı da sizden sabır göstermenizi ve konulara önyargısız yaklaşmaya çalışmanızı rica ediyorum –biliyorum, partiye bağlı yaşayan ve parti kıstasları çerçevesinde düşünen kişilerin bunu yapabilmeleri kolay değildir. Şimdi konuma döneyim.

Vardığım sonuçları uygun bir sırayla sunmak için –Büyük Savaş’tan Lozan Konferansı’na kadar geçen dönemde– Ermeni Davasının (Türkçe kitapta hep ‘Ermeni meselesi’ olarak geçiyor)  çeşitli aşamaları ve Taşnaksutyun’un bu dönemdeki rolüyle belleklerinizi canlandırmamın gerekli olduğunu düşünüyorum. Dikkatinizi kötüye kullanmamak için konuşmamı kısıtlayacak ve size kısa ama doğru bir yorum sunacağım.

Türkiye’nin henüz savaşa girmemiş (kitapta “Türkiye henüz savaşan taraflardan birine katılmamış”), fakat savaş hazırlıkları yapıyor olduğu 1914 Güzü’nün başında Transkafkasya’da Ermeni devrimci birlikleri büyük bir coşku ve özellikle de fazlasıyla gürültülü bir şekilde oluşturulmaya başlandı. Sadece birkaç hafta önce Erzurum’da yapılan kongrede gönüllü birlikler konusunda alınan kararın tersine, E.D.F. bu grupların oluşturulmasına ve bunların gelecekteki Türkiye’ye karşı gerçekleştirdiği askerî operasyona aktif biçimde katıldı.

E.D.F.’nin Transkafkasya unsurları, gayet ciddi sonuçları da beraberinde getirecek bir biçimde parti otoritesinin iradesine, genel kurulunun iradesine karşı hareket ettiler. Neden?  Bu örnek bizi, Transkafkasya’daki E.D.F.’nin geçmişte de başlangıçları itibariyle kendi denetimleri dışında kalan bazı hareketlerin yaratıcısı değil, takipçisi olduğunu hatırlatmaya zorluyor.  Böylece, 1903’de (kilise malvarlıklarının gaspı dolayısıyla yapılan ayaklanma ve gösteriler); 1905-1906’da (Tatarlarla ─Azerileri kastediyor; ancak kitapta “Müslümanlarla” diye toptancılık yapılmış─ Ermeniler arasındaki kanlı çatışmalar) ve ilk geniş çaplı işçi hareketleri (1903-1906) sırasında E.D.F.’nin Bakü’de, Tiflis’te ve Batum’da yabancı sosyalist partilerin politikaları doğrultusunda yönlendirildiğini biliyoruz.

Aynı karakteristik eylem çizgisi, az sonra göreceğimiz gibi, sonraki dönemde genellikle izlediğimiz tavrımızda da gözükmektedir.

Bugün gönüllü birliklerimizin alana dâhil edilip edilmediğini tartışmak yararsız olur. Tarihsel olayların kendilerine özgü su götürmez mantığı vardır. 1914 Güzünde Ermeni gönüllü birlikleri örgütlenip Türklerle mücadeleye başladı, çünkü kendilerini örgütlenmekten ve dövüşmekten alıkoyamadılar.  Bu, Ermeni halkının tam bir kuşak boyunca kendisini beslemiş olduğu bir psikolojinin kaçınılmaz bir sonucuydu:  bu mantalite kendi ifadesini bulmalıydı ve buldu da. (Kitapta “1914 sonbaharında Ermeni gönüllü birlikleri kuruldu ve Türklere karşı faaliyete geçti: Bu gelişme, Ermeni halkının hemen hemen çeyrek yüzyıl boyunca beslenmiş olduğu psikolojik ortamın doğal ve kaçınılmaz bir sonucuydu. Bu psikoloji kendine bir biçim bulmalıydı ve onu buldu” şeklinde çevrilmiş ve elbette bu gönüllü birliklerinin Kafkasya menşeli olduklarından bahis yok).

Ve hareketi durduracak olan, bunu isteseydi bile E.D.F. değildi. O sadece mevcut şartlardan yararlanabilir, birikmiş arzu, umut ve taşkınlıkları hayata geçirebilir, keza hazır güçleri örgütleyebilirdi –imkânları ve otoritesi bu kadardı. Fakat akıntıya karşı durmak ve kendi planını dayatmak– uygun değildi, özellikle de belirli bir nedenden dolayı uygun değildi:  E.D.F. güdüsel anlamda halkın kitlesel gücüdür ancak algılamada zayıftır.

Eğer birliklerin oluşturulması yanlıştıysa, bu hatanın kökleri çok daha başka yerlerde ve derinlerde aranmalıydı. Şu anda sadece, bu gönüllü hareketine en geniş ölçüde katıldığımızın ve bunu, parti genel kurulunun karar ve iradesine rağmen yaptığımızın kaydı önemlidir.

1914 Kışı ve 1915 Baharı, kuşkusuz Taşnaksutyun da dâhil olmak üzere, ‘Kafkasya’daki tüm Ermeniler’ (kitapta “Rusya Ermenileri” olarak geçiyor) açısından aşırı coşkunluk ve umut dönemleriydi. Savaşın Antant devletlerinin kesin zaferiyle son bulacağından; Türkiye’nin yenileceği ve dağılacağından ve Türkiye’deki Ermeni halkının sonunda özgür olacağından hiç kuşkumuz yoktu (Bu cümle kitaba hiç alınmamış). Hiçbir vicdan azabı duymaksızın bütün varlığımızla Rusya’ya yönelmiştik. Herhangi bir gerekçe yokken, Çar hükümetinin Kafkasya’da ve Türkiye’den kurtulan Ermeni vilayetlerinde sadakatimiz, çabalarımız ve yardımlarımızın ödülü olarak bize az ya da çok geniş bir özyönetim vereceğine inanıyorduk [Kitapta “sadakatimiz, çalışmalarımız ve yardımlarımız karşılığında Çar Hükümeti’nin (Güney Kafkasya Ermenistan’ı ile Türkiye’nin Ermeni eyaletlerinden oluşan) Ermenistan’ın bağımsızlığını bize armağan edeceğine emindik”şeklinde çevirilmiş].

Zihnimiz dumanlanmıştı. Kendi arzularımızı başkalarının zihnine ekmiş; gerçeklik algımızı kaybederek hayallere kapılmıştık. Valilik sarayında konuşulmuş olduğu varsayılan gizemli laflar dilden dile, kulaktan kulağa dolaşıyordu. Vorontsov Daşkov’un Katolikos’a yazmış olduğu bir tür mektuba, hak ve taleplerimizin sunulması bağlamında kullanılmak üzere elimizdeki çok önemli bir belge muamelesi yapıyorduk — oysa ustalıkla düzenlenmiş olan bu mektup, istek üzerine her türlü yorumlanabilecek çok belirsiz cümle ve genellemelerle doluydu.

Ermeni halkının yeteneğini, siyasal ve askerî gücünü aşırı abarttık ve halkımızın Ruslara verdiği hizmetlerin boyut ve önemini abarttık. Ve gayet mütevazı imkânlarımıza fazla değer atfederek, sonuçta umut ve beklentilerimizi de abartıyorduk.

1915 Yaz ve Güzünde gerçekleşen tehcir ve kitlesel sürgünler ve katliamlar Ermeni Davası’na ölümcül bir darbe vurdu. Tarihî Ermenistan’ın yarısı, –yani bağımsızlığımızın temellerinin Avrupa diplomasisi mirası geleneklere göre atılacağı topraklar– Ermenilerden yoksun kaldı: Türkiye’nin Ermeni vilayetleri Ermenisizdi artık (Kitapta bu paragraf  “1915 yaz ve sonbahar döneminde Türkiye Ermenileri zorunlu göçe tabi tutuldu, kitlesel sürgünler ve baskınlar gerçekleştirildi. Bütün bunlar Ermeni meselesine ölümcül bir darbe vurdu. Tarihsel Ermenistan’ın, bize devreden gelenekler ve Avrupa diplomasisinin vaatleri doğrultusunda, bağımsızlığımızın temelini oluşturması gereken bölgeleri boşaltıldı; Ermeni vilayetleri Ermenisiz kaldı” olarak çevrilirken, ‘katliamlar’ ‘baskınlar’a dönüşmüş). Türkler ne yaptıklarını biliyorlardı ve bugün pişmanlık duymalarını gerektirecek bir nedenleri yok. Türkiye’de Ermeni Sorununun Türkiye’den kazınmasının en kesin yöntemiydi bu (Kitapta “sonradan da anlaşıldığı üzere, Türkiye’de Ermeni meselesinin temelli çözümü açısından bu yöntem en kesin ve en uygun bir yöntemdi” biçiminde keyfî bir cümle var).

Yine bugün gönüllülerin savaşa iştirakinin Ermeni faciasına ne derece katkısı olduğunu sorgulamak faydasızdır. Kimse sınırın bu tarafındaki tutumumuz farklı olsaydı vahşi zulümlerin yaşanmamış olacağını iddia edemeyeceği gibi, kimse de tersine, Türklere karşı düşmanlık göstermemiş olsaydık da zulümler yine aynı düzeyde yaşanmış olurdu iddiasında bulunamaz (Bu paragraf “Ve bugün, bizim milislerin savaşa katılmalarının Türkiye Ermenilerinin kaderini ne derecede etkilediği sorusunu sormak da abestir. Sınırın bu tarafında bizim farklı bir çizgi izlemiş olmamız durumunda, acımasız baskıların olmayacağını kimse söyleyemez. Türklere karşı düşmanlığımızın teraziye konulmaması durumunda söz konusu baskıların da aynı nitelikte olacağını kimse söyleyemez” biçiminde tamamen kasıtlı bir tersyüz ediş var). Bu konuda bir sürü farklı görüşün ileri sürülebilmesi mümkündür.

Ancak kanıt –ve esas– olan, Türk hükümetine karşı onlarca yıl önce başlatılmış olan mücadelenin, Türkiye’deki Ermeni halkının tehcir ve imhasını ve Türkiye Ermenistan’ının harap olmasını getirmesindedir (Bu paragraf da “burası çok önemli ki, Türk egemenliğine karşı onlarca yıl önce başlatılmış olan mücadele, Türkiye Ermenilerinin sürülmesi ve yok edilmesiyle, dolayısıyla Türkiye Ermenistanı’nm boşaltılmasıyla sonuçlanmıştır” şeklindedir).  Korkunç gerçek budur!

Uygar insanlık bu telaffuz edilemez suç karşısında öfkeyle sarsılmış olabilir. Politikacılar suçlu Türkiye’ye karşı tehdit edici sözler sarf edebilirler. “Mavi”, “sarı”, “turuncu”  kitaplar ve gazeteler yayınlanıp onları lanetleyebilir. Her mezhepten din adamları kiliselerde suçluların cezalandırılmaları için dua edebilirler. Bütün ülkelerin basını korkunç tanımlar ve detaylarla ve tanıkların ifadeleriyle dolu olabilir…  Ne derlerse desinler… İş işten geçmiştir ve sözcükler Arap çöllerine saçılmış cesetleri yeniden canlandırmayacak, harap olmuş kalpleri onarmayacak, şimdi bomboş kalmış vatanın nüfusunu geri getirmeyecek. Türkler ne yapmaları gerektiğini biliyorlardı ve yaptılar (Bu paragrafta da hayli çarpıtılmış: “Bırak, bundan sonra uygar dünya Türklerin ifade edilmesi zor kötülükleri karşısında sarsılsın. Parlamentolarda ve sivil toplantılarda devlet adamları katil Türkleri tehdit etsin. “Sarı”, “mavi” ve diğer renklerde kitaplar yayımlansın. Her türlü dinin mabetlerinde rahipler zalim Türklerin cezalarını bulmalarını dilesin. Dünya’ basını korkunç tasvirler ve tanıkların anlatılarını yayımlasın. Bütün bunların ne anlamı var? Gereken yapılmıştır ve Arabistan çöllerine saçılmış cesetleri sözcüklerle diriltmek, yıkılan evleri ve boşaltılan ülkeyi sözcüklerle kurtarmak imkânsızdır”).

1915’in ikinci yarısı ve tüm 1916 yılı bizim için bir umutsuzluk, çaresizlik ve yas dönemiydi. Mülteciler, o holokosttan sağ kurtulmuş herkes, on binler ve yüz binler olarak Rus vilayetlerini dolduruyorlardı. Aç, çıplak, hasta, dehşete kapılmış ve çaresiz insan selleriydiler, köy ve şehirlerimize akın ediyorlardı. Zaten harap ve açlık çeken bir ülkeye gelmişlerdi. Birbirleri üzerine yığılmışlar, gözlerimizin önünde, kapı eşiklerimizde hastalıktan ve açlıktan ölüyorlardı (Kitaptaki çeviride birtakım eklentiler ve en önemlisi de ‘Holokost’ sözcüğüne getirilen sansür şöyle: “1915 yılının ikinci yarısı ve 1916 yılının tamamı bizim için genel bir yas dönemi oldu. Van, Eleşkirt, Basen mültecileri, kıyımdan kurtulabilmiş olanların tamamı; onbinlerce, yüzbinlerce kişi gelip Rusya’nın Ermeni kazalarına doldular. Aç, çıplak, hasta ve korku içindeki insanlar köylerimize ve şehirlerimize doldu. Bu aç kitle, kendisi ekmek bulamayan bir ülkeye gelmiş bulunuyordu. Güçsüz, hasta, dermansız mülteciler açıkta kalmıştı. Şirak ve Ararat vadileri muazzam bir hastaneyi andırıyordu; buralarda binlerce Ermeni bizim gözlerimiz önünde, eşiğimizin hemen yanı başında açlıktan ve hastalıktan ölmekteydi”).

Ve o kıymetli canları kurtarmayı başaramadık. Öfke ve korkuyla, suçlular aradık ve hemen bulduk: Rus hükümetinin düzenbazca politikalarıydı suçlu olan.  Mantıksız insanlara has politik olgunluktan yoksun zihinlerle bir uç noktadan diğerine savrulduk. Dün Rus hükümetine inancımız ne kadar mesnetsiz idiyse, bugün onları kınayışımız da o kadar kör ve temelsizdir.

Olağanüstü bir zihinsel sapma ile, bir siyasî parti olarak, Davamızın Ruslar için tesadüfî ve önemsiz bir safha olduğunu, dolayısıyla, gerektiğinde bir an bile tereddüt etmeden cesetlerimizi ezebileceklerini unutuyorduk.[Bu bölüme nereden çıktığını bulamadığım birkaç paragraf sıkıştırılmış: “Rusların kasıtlı olarak ağır davrandığı, kararsızlık sergilediği; yerli Ermenileri kesmek için Türklere gerekçe ve imkân sağladığı söyleniyordu. Güya Ruslar, Ermenistan’ı boşaltmak ve ileride oraya Kozakları yerleştirmek için böyle davranmışlardı. Kont Lobanov-Rostovski’nin herkesçe bilinen ‘Ermenilersiz Ermenistan’ projesi gerçekleştiriliyormuş.

Yalnız halk değil, partimiz ve aklı başında yoldaşlarımızın birçoğu da böyle düşünmekteydi.  Biz, Rus hükümetinin izlediği çizgiyi açıklamak için mutlaka bir Ermenisiz Ermenistan projesinin olması gerekmediğini; onun planlarında Türkiye Ermenilerinin savunmasını her ne pahasına olursa olsun üstlenmek gibi bir hususun yer almadığını anlamak istemiyorduk. Böyle bir plan elbette yoktu. Biz sadece kendi isteklerimizi Rus hükümetine de mal ederek, onu ihanetle suçlamaktaydık.

Tabii ki bizim gönüllü birlikler Van ile Muş’u bir an önce ele geçirmeye çalışıyorlardı. Oraya Ermenileri kurtarmak için gidiyorlardı. Oysa Rus ordu birlikleri Ermeni gönüllülerden oluşmuyordu ve farklı amaçları vardı. Onlarda görülen ve bizim ihanet olarak değerlendirdiğimiz yavaşlık ve kararsızlık, Rus komuta kademelerinin olağan zafiyetiyle (ki bu tür zafiyet örnekleri diğer cephelerde de çok sayıda görülmüştür) ya da tarafımızca bilinmeyen genel askeri koşullarla açıklanabilir. Bu olay fevkalade özgün ve gayet ilginç olup, özel olarak ele almamızı gerektirmektedir”].

Koşulları bilmediğimizi söylemiyorum. Tabii ki biliyor ve anlıyorduk ve bu yüzden durumu açıklamak gerekli olduğunda başladık. Ancak, kalbimizin derinliklerinde, bu sözcük oyununun tam anlamını kavrayamadık; bildiklerimizi de unuttuk ve davamızın Büyük Savaş’ın ağırlık merkezi, nedeni ve amacı olduğu gibi sonuçlar çıkardık. Ruslar ilerlerlerken, bilinçaltımızın derinliklerinden bizi kurtarmaya geldiklerini söyleyip durduk ve çekilirlerken de, katledilmemize imkân vermek için geri çekildiklerini söyledik.

Her iki halde de sonucu, amaç ve niyet bağlamında yanlış yorumladık. Rus ihanetinin kanıtlarını aradık ve elbette bulduk da  –tıpkı altı ay önce aynı Rusların inkârı mümkün olmayan yardımseverliklerinin kanıtlarını bulduğumuz gibi. Şanssızlığımızdan yakınmak ve talihsizliğimiz için harici nedenler aramak..–  bu da, Taşnak’ın da kurtulamadığı ulusal psikolojimizin karakteristik yönlerinden biridir.

Birileri, Rusların bize karşı cömertçe davrandığı inancında manevî bir teselli bulduğumuzu düşünebilirler (sonradan suçlanma sırası Fransızlara, Amerikalılara, Britanyalılara, Gürcülere, Bolşeviklere –tek kelimeyle tüm dünyaya– gelecekti). Birileri, bu kadar naif ve öngörüsüz olduğumuz için, kendimizi böyle bir pozisyona soktuğumuzu ve bize ihanet etmeye, bizi katletmeye çok istekli birine izin vermenin ve başkalarının bizi katletmesine izin vermenin büyük bir erdem olduğunu sandığımızı düşünebilirler (Bu son cümle de kitapta “Sanki saf ve uzak görüşlü olmamamız bir kahramanlıktı; ve sonunda öyle bir duruma düştük ki, isteyen herkes bizi kolayca atlattı, ihanet etti, kesti ve başkalarının kesmesine imkân verdi” biçiminde çevrilmiş).

***

İşte buraya kadar olan bölüm Kaçaznuni’nin Anadolu Ermenilerine yönelik soykırım, katliamlar ve Taşnaksutyun’a atfettiği hatalarla ilgili düşüncelerini içeriyor. Bundan sonrası ‘Bağımsız Cumhuriyet’, ‘Paris Memorandumu’, ‘Istırap başlıyor’ ve ‘Gelecek’ başlıkları altında Rusya’nın kendilerini nasıl yarı yolda bıraktığına; 1917 Devrimi’ni nasıl karşıladıklarına; Ruslar,  Gürcüler, Azerilerle ilişkilere; Azerbaycan’ın Türklerle birleşerek Bakü’ye girme arzu ve çabalarına; Türk birliklerinin Gümrü’ye kadar ilerleyişlerine; barış görüşmelerine; bağımsız devlet olmaya giden sürece; ilk koalisyon hükümetlerine dair bilgiler verdiği ve son olarak da rapora adını da veren  ‘artık yapacağı bir şey yok’ diyerek Taşnaksutyun’un varlığını kesin olarak sona erdirmesi gerektiğine olan inancını dile getirdiği yakınma ve önerilerle dolu.

Sonuç itibariyle, kapağında bir soykırımın yapılmadığının kanıtı olduğu yazılı, ancak içinde ülkede bir tek Ermeni kalmadığına dair onlarca cümle bulunduran bu kitapçığı okuyup da, Kaçaznuni’nin ‘soykırım yoktur’ dediğini çıkartmak imkânsızdır.  Çünkü Kaçaznuni “soykırım olmamıştır ve/veya Türkler haklıdırlar”’ gibi şeyler değil tam aksini söylemiştir raporunda.  Ayrıca raporun geri kalan kısımlarında da, “Is it necessary to repeat again the new conditions? Here they are: Turkish Armenia does not exist anymore; half the armenian people have been massacred, others are dispersed in the four corners of the world, the other half is homeless and bleeding, in need of long rest and recuperation;  the Armenian Republic is united with Communist Russia as an autonomous state; to separate our State from Russia we cannot, even if we wish — and we must not wish it, even if we were able to do so…”  paragrafı “Yeni koşulları tekrar etmek gerekir mi? Bakalım nelermiş: Türkiye Ermenistan’ı artık yok; Ermeni halkının yarısı katledildi, diğerleri dünyanın dört bir yanına dağıldı, diğer yarısı uzun uzun dinlenme ve iyileşme ihtiyacı içinde evsiz ve kan ağlıyor; Ermenistan Cumhuriyeti, Komünist Rusya ile özerk bir devlet olarak birleşmiş; devletimizi Rusya’dan ayırmayı istesek bile yapamayız — ve yapabilseydik bile istememeliyiz…” diye çevrilmesi gerekirken, “Bu yeni koşulların neler olduğunu bir daha tekrarlamaya ihtiyaç var mı? İşte onlar: Artık Türkiye Ermenistanı diye bir şey yok. Büyük Avrupa devletleri bizleri defnettiler. Ermeni halkının yarısı kan kaybetmiş ve talan edilmiştir, uzun bir dinlenmeye ihtiyacı vardır. Ermenistan Cumhuriyeti, özerk bir bölge olarak Sovyet Rusya’yla birleşmiştir; devletimizi Rusya’dan koparamayız, çok istesek bile bunu yapamayız ve yapabilecek olsak bile istemememiz gerekir” biçiminde çevrilmesi örneğindeki gibi hem ‘Ermenilerin yarısının katledilmesi’nin uçup gitmiş olması, hem de suçun Avrupa devletlerine yüklenivermesi gibisinden daha pek çok kasıtlı tahrifat var.

Üstüne üstlük kitabın hazırlayıcıları, Kafkas Ermenileriyle Anadolu Ermenileri arasındaki pozisyon farklılıklarını da görmezden geliyorlar. Bu ciddi bir mantıksal sapma/saptırmadır.  Bunun dışında bazı Ermenilerle Rusların arasındaki işbirliği zaten bilinen bir şeydir. Ancak bu Ermenilere kızıp da kendi tebasını, üstelik yüzyıllarca millet-i sadıka diye anılan bir halkın soyunu kazımaya çalışmayı inkâr etmek ya da savunmak ya da ‘bugün olsa yine yapardık’ diyebilmek fikir özgürlüğü değil insan dışı zihniyete sahip olmak demektir.

157 Gedanken zu “Soykırımcı inkarcıları aradıkları referansı Kaçanuzni’de buldu

  1. CAELYX was more active in both solid and dispersed tumors and was more effective than doxorubicin hydrochloride in preventing spontaneous metastases from intramammary implants of two different mammary tumors in mice online finasteride 1 Ојg ОјL of acetylated bovine serum albumin Promega, Madison, WI, 0

  2. Your article gave me a lot of inspiration, I hope you can explain your point of view in more detail, because I have some doubts, thank you.

  3. After study a few of the weblog posts in your website now, and I really like your approach of blogging. I bookmarked it to my bookmark website list and will likely be checking back soon. Pls try my web page as effectively and let me know what you think.

  4. This is the best weblog for anyone who needs to seek out out about this topic. You understand so much its nearly onerous to argue with you (not that I really would need匟aHa). You undoubtedly put a brand new spin on a topic thats been written about for years. Great stuff, just great!

  5. An attention-grabbing dialogue is worth comment. I believe that you need to write more on this topic, it won’t be a taboo topic however typically people are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers

  6. I抎 must test with you here. Which isn’t something I often do! I take pleasure in studying a publish that can make people think. Additionally, thanks for permitting me to remark!

  7. I’m usually to blogging and i actually recognize your content. The article has really peaks my interest. I’m going to bookmark your web site and hold checking for brand spanking new information.

  8. I want to express appreciation to you for bailing me out of this challenge. Because of searching throughout the online world and coming across tricks which were not powerful, I figured my entire life was done. Living minus the approaches to the issues you have fixed all through your entire website is a serious case, and those which might have adversely affected my entire career if I had not discovered the blog. Your skills and kindness in controlling all the stuff was helpful. I don’t know what I would’ve done if I had not come upon such a stuff like this. I can also at this point look forward to my future. Thanks a lot very much for the skilled and sensible guide. I won’t think twice to recommend the website to anyone who should receive support on this subject matter.

  9. This website online is known as a walk-via for the entire information you wanted about this and didn抰 know who to ask. Glimpse right here, and you抣l positively discover it.

  10. Thank you a lot for giving everyone an extraordinarily superb possiblity to check tips from this blog. It’s usually so superb and as well , full of a great time for me and my office colleagues to visit the blog at the least three times a week to find out the fresh issues you have. And indeed, I’m always fascinated for the amazing tips you give. Certain 2 areas in this post are easily the most beneficial we have all had.

  11. I discovered your blog site on google and examine a couple of of your early posts. Continue to keep up the superb operate. I simply extra up your RSS feed to my MSN News Reader. Seeking forward to studying extra from you afterward!?

  12. I am often to blogging and i actually appreciate your content. The article has actually peaks my interest. I’m going to bookmark your website and hold checking for brand spanking new information.

  13. I抎 have to check with you here. Which isn’t something I often do! I take pleasure in studying a put up that will make folks think. Additionally, thanks for allowing me to comment!

  14. There are some attention-grabbing closing dates in this article however I don抰 know if I see all of them heart to heart. There is some validity but I’ll take hold opinion till I look into it further. Good article , thanks and we want more! Added to FeedBurner as effectively

  15. I抦 impressed, I must say. Actually rarely do I encounter a weblog that抯 each educative and entertaining, and let me tell you, you might have hit the nail on the head. Your idea is excellent; the difficulty is something that not sufficient persons are speaking intelligently about. I am very glad that I stumbled across this in my seek for something regarding this.

  16. Youre so cool! I dont suppose Ive learn something like this before. So good to seek out any person with some original thoughts on this subject. realy thank you for beginning this up. this web site is something that is wanted on the web, someone with a bit of originality. helpful job for bringing one thing new to the web!

  17. An interesting discussion is value comment. I feel that you need to write more on this subject, it might not be a taboo subject but generally people are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers

  18. I discovered your weblog site on google and examine a couple of of your early posts. Continue to keep up the very good operate. I simply extra up your RSS feed to my MSN Information Reader. In search of forward to studying extra from you afterward!?

  19. I just wanted to make a brief remark in order to thank you for those splendid recommendations you are placing at this site. My time intensive internet lookup has at the end been paid with awesome details to talk about with my guests. I ‚d express that we website visitors are unquestionably lucky to live in a notable place with many special people with valuable techniques. I feel pretty blessed to have encountered your entire webpage and look forward to so many more fabulous times reading here. Thanks a lot once again for everything.

  20. Oh my goodness! a tremendous article dude. Thanks Nonetheless I’m experiencing concern with ur rss . Don抰 know why Unable to subscribe to it. Is there anyone getting an identical rss drawback? Anyone who is aware of kindly respond. Thnkx

  21. Aw, this was a very nice post. In concept I wish to put in writing like this additionally ?taking time and precise effort to make a very good article?however what can I say?I procrastinate alot and on no account seem to get something done.

  22. There are definitely a lot of details like that to take into consideration. That could be a nice point to bring up. I supply the thoughts above as basic inspiration but clearly there are questions like the one you carry up where an important factor will likely be working in honest good faith. I don?t know if best practices have emerged around issues like that, however I’m certain that your job is clearly recognized as a fair game. Both girls and boys really feel the impression of only a moment抯 pleasure, for the rest of their lives.

  23. I抎 have to examine with you here. Which is not something I often do! I take pleasure in reading a publish that will make folks think. Also, thanks for permitting me to remark!

  24. There are some interesting cut-off dates in this article but I don抰 know if I see all of them heart to heart. There is some validity however I will take maintain opinion until I look into it further. Good article , thanks and we want extra! Added to FeedBurner as well

  25. That is the correct weblog for anybody who desires to find out about this topic. You realize a lot its virtually exhausting to argue with you (not that I truly would want匟aHa). You undoubtedly put a new spin on a topic thats been written about for years. Nice stuff, just nice!

  26. I in addition to my buddies came studying the good helpful hints located on your web page and then at once came up with an awful feeling I had not expressed respect to the site owner for those strategies. The men ended up certainly excited to study them and already have seriously been making the most of those things. Appreciate your really being really accommodating as well as for opting for this sort of outstanding resources most people are really needing to discover. Our honest apologies for not expressing appreciation to you sooner.

  27. Nice post. I be taught something more difficult on different blogs everyday. It is going to at all times be stimulating to read content material from other writers and observe a bit of something from their store. I抎 choose to use some with the content on my weblog whether or not you don抰 mind. Natually I抣l give you a link on your internet blog. Thanks for sharing.

  28. Aw, this was a very nice post. In idea I would like to put in writing like this additionally ?taking time and precise effort to make an excellent article?but what can I say?I procrastinate alot and on no account appear to get one thing done.

  29. An attention-grabbing discussion is price comment. I think that you must write more on this matter, it may not be a taboo subject however usually individuals are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers

  30. This web site is mostly a stroll-by for all the information you needed about this and didn抰 know who to ask. Glimpse right here, and you抣l undoubtedly uncover it.

  31. There are some attention-grabbing time limits in this article however I don抰 know if I see all of them heart to heart. There is some validity however I will take hold opinion until I look into it further. Good article , thanks and we would like extra! Added to FeedBurner as effectively

  32. Can I just say what a aid to find someone who truly is aware of what theyre talking about on the internet. You undoubtedly know find out how to carry a difficulty to mild and make it important. More individuals have to learn this and perceive this facet of the story. I cant imagine youre not more popular because you definitely have the gift.

  33. Aw, this was a really nice post. In thought I wish to put in writing like this additionally ?taking time and actual effort to make a very good article?however what can I say?I procrastinate alot and on no account seem to get one thing done.

  34. Nice post. I study something tougher on completely different blogs everyday. It is going to always be stimulating to learn content from other writers and apply a little something from their store. I抎 choose to make use of some with the content material on my blog whether you don抰 mind. Natually I抣l give you a link in your web blog. Thanks for sharing.

  35. An impressive share, I just given this onto a colleague who was doing just a little analysis on this. And he actually purchased me breakfast as a result of I discovered it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to debate this, I feel strongly about it and love studying extra on this topic. If possible, as you change into experience, would you thoughts updating your weblog with extra particulars? It’s highly useful for me. Massive thumb up for this blog submit!

  36. The following time I learn a blog, I hope that it doesnt disappoint me as much as this one. I imply, I do know it was my option to read, but I truly thought youd have something interesting to say. All I hear is a bunch of whining about one thing that you can fix when you werent too busy in search of attention.

  37. Can I simply say what a reduction to seek out somebody who actually is aware of what theyre speaking about on the internet. You definitely know the right way to carry an issue to gentle and make it important. Extra folks must learn this and understand this aspect of the story. I cant imagine youre no more common since you definitely have the gift.

  38. I would like to express my affection for your generosity in support of people that need assistance with this issue. Your very own commitment to getting the solution all over turned out to be remarkably productive and has without exception empowered some individuals just like me to reach their aims. Your amazing interesting publication entails so much a person like me and substantially more to my fellow workers. Many thanks; from all of us.

  39. A formidable share, I simply given this onto a colleague who was doing just a little analysis on this. And he the truth is purchased me breakfast as a result of I discovered it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the deal with! However yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I really feel strongly about it and love reading more on this topic. If attainable, as you develop into experience, would you mind updating your weblog with extra details? It’s extremely useful for me. Massive thumb up for this weblog submit!

  40. I抦 impressed, I have to say. Actually not often do I encounter a weblog that抯 each educative and entertaining, and let me tell you, you’ve gotten hit the nail on the head. Your idea is excellent; the issue is one thing that not enough people are talking intelligently about. I am very joyful that I stumbled throughout this in my seek for one thing regarding this.

  41. I found your weblog site on google and test just a few of your early posts. Continue to keep up the superb operate. I just further up your RSS feed to my MSN Information Reader. Looking for forward to studying more from you afterward!?

  42. This web site can be a walk-through for all the information you wanted about this and didn抰 know who to ask. Glimpse here, and you抣l definitely discover it.

  43. An impressive share, I just given this onto a colleague who was doing somewhat analysis on this. And he in fact purchased me breakfast because I discovered it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the deal with! However yeah Thnkx for spending the time to debate this, I really feel strongly about it and love reading more on this topic. If possible, as you become expertise, would you thoughts updating your weblog with extra details? It is highly helpful for me. Huge thumb up for this weblog post!

  44. Can I just say what a relief to seek out somebody who really is aware of what theyre talking about on the internet. You undoubtedly know methods to bring an issue to gentle and make it important. Extra people have to read this and perceive this facet of the story. I cant believe youre not more in style because you undoubtedly have the gift.

  45. Aw, this was a really nice post. In thought I want to put in writing like this moreover ?taking time and precise effort to make an excellent article?however what can I say?I procrastinate alot and not at all appear to get something done.

  46. There are definitely plenty of details like that to take into consideration. That is a nice point to bring up. I offer the thoughts above as normal inspiration but clearly there are questions like the one you bring up the place a very powerful thing shall be working in sincere good faith. I don?t know if greatest practices have emerged around issues like that, however I’m certain that your job is clearly recognized as a good game. Both girls and boys really feel the impact of only a second抯 pleasure, for the rest of their lives.

  47. When I originally commented I clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now every time a comment is added I get 4 emails with the identical comment. Is there any approach you’ll be able to remove me from that service? Thanks!

  48. Spot on with this write-up, I actually suppose this web site wants rather more consideration. I抣l most likely be again to learn much more, thanks for that info.

  49. Hiya! I simply would like to give an enormous thumbs up for the great info you will have right here on this post. I will likely be coming again to your weblog for more soon.

  50. Oh my goodness! an amazing article dude. Thanks However I am experiencing problem with ur rss . Don抰 know why Unable to subscribe to it. Is there anybody getting an identical rss downside? Anybody who knows kindly respond. Thnkx

  51. Howdy! I just want to give an enormous thumbs up for the nice information you’ve gotten right here on this post. I shall be coming back to your blog for more soon.

  52. Can I just say what a reduction to search out somebody who actually knows what theyre talking about on the internet. You positively know the way to deliver a problem to light and make it important. More people have to read this and understand this side of the story. I cant believe youre not more standard since you positively have the gift.

  53. Участниками играет соответствующий играет поставленных и количественный постоянный деятельности соответствующий нашей же. Обменять Ethereum (ETH) на AdvCash Плановых нашей оценить разработке высшего структура таким играет существенных и образом идейные.

  54. After I initially commented I clicked the -Notify me when new feedback are added- checkbox and now each time a comment is added I get 4 emails with the same comment. Is there any approach you’ll be able to take away me from that service? Thanks!

  55. A formidable share, I simply given this onto a colleague who was doing slightly analysis on this. And he in actual fact bought me breakfast as a result of I found it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I really feel strongly about it and love reading more on this topic. If attainable, as you change into expertise, would you thoughts updating your weblog with extra details? It’s extremely useful for me. Massive thumb up for this weblog publish!

  56. I抦 impressed, I need to say. Actually rarely do I encounter a blog that抯 both educative and entertaining, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. Your concept is excellent; the problem is one thing that not enough persons are talking intelligently about. I’m very pleased that I stumbled throughout this in my seek for one thing regarding this.

  57. After I originally commented I clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now every time a remark is added I get 4 emails with the same comment. Is there any method you’ll be able to take away me from that service? Thanks!

  58. Быстро возводимые здания: коммерческий результат в каждой составляющей!
    В современном обществе, где моменты – финансы, экспресс-конструкции стали настоящим выходом для экономической сферы. Эти современные сооружения комбинируют в себе твердость, финансовую экономию и быстрый монтаж, что позволяет им лучшим выбором для разных коммерческих начинаний.
    [url=https://bystrovozvodimye-zdanija-moskva.ru/]Быстровозводимые здания[/url]
    1. Быстрота монтажа: Моменты – наиважнейший аспект в финансовой сфере, и здания с высокой скоростью строительства обеспечивают существенное уменьшение сроков стройки. Это преимущественно важно в случаях, когда необходимо оперативно начать предпринимательскую деятельность и начать монетизацию.
    2. Финансовая экономия: За счет усовершенствования производственных процессов элементов и сборки на месте, затраты на экспресс-конструкции часто остается меньше, по сопоставлению с обыденными строительными проектами. Это дает возможность сэкономить деньги и получить лучшую инвестиционную отдачу.
    Подробнее на [url=https://bystrovozvodimye-zdanija-moskva.ru/]www.scholding.ru[/url]
    В заключение, моментальные сооружения – это идеальное решение для коммерческих проектов. Они включают в себя скорость строительства, экономическую эффективность и твердость, что делает их идеальным выбором для профессионалов, готовых к мгновенному началу бизнеса и извлекать прибыль. Не упустите возможность сэкономить время и средства, прекрасно себя показавшие быстровозводимые сооружения для вашего предстоящего предприятия!

  59. Эффективное воздухонепроницаемость облицовки — комфорт и экономическая эффективность в своем коттедже!
    Согласитесь, ваш жилье заслуживает высококачественного! Термоизоляция внешних стен – не просто решение для сбережения на тепле, это вложение денег в комфорт и надежность вашего здания.
    ✨ Почему утепление с нами?
    Мастерство в своем деле: Наши специалисты – опытные. Мы заботимся о каждой детали, чтобы обеспечить вашему недвижимости идеальное термоизоляция.
    Цена изоляции: Наша бригада ценим ваш денежные средства. [url=https://stroystandart-kirov.ru/]Работы по утеплению фасадов цена[/url] – от 1350 руб./кв.м. Это вклад в ваше комфортабельное будущее!
    Сбережение энергии: Забудьте о теплопотерях! Наша технология не только сохраняют тепловую энергию, но и дарят вашему жилищу новый стандарт энергоэффективности.
    Создайте свой дом теплым и уютным и стильным и привлекательным!
    Подробнее на [url=https://stroystandart-kirov.ru/]www.n-dom.ru
    [/url]
    Не передавайте на произвол судьбы свой домовладение на произвол судьбы. Доверьтесь мастерам и создайте уют вместе с нами!

  60. Youre so cool! I dont suppose Ive learn anything like this before. So good to search out any person with some unique ideas on this subject. realy thanks for starting this up. this web site is something that’s needed on the net, someone with somewhat originality. helpful job for bringing something new to the web!

  61. Наша группа квалифицированных исполнителей приготовлена предлагать вам инновационные приемы, которые не только обеспечивают долговечную оборону от мороза, но и подарят вашему зданию изысканный вид.
    Мы трудимся с современными составами, гарантируя долгосрочный срок службы и прекрасные результаты. Утепление внешней обшивки – это не только экономия ресурсов на отоплении, но и забота о природной среде. Экологичные технические средства, какие мы применяем, способствуют не только личному, но и сохранению природных ресурсов.
    Самое основное: [url=https://ppu-prof.ru/]Утепление фасада дома под ключ цена[/url] у нас открывается всего от 1250 рублей за метр квадратный! Это доступное решение, которое переделает ваш дом в реальный душевный местечко с небольшими издержками.
    Наши труды – это не всего лишь изолирование, это создание поля, в где каждый компонент отражает ваш свой моду. Мы рассмотрим все ваши просьбы, чтобы преобразить ваш дом еще больше приятным и привлекательным.
    Подробнее на [url=https://ppu-prof.ru/]www.ppu-prof.ru[/url]
    Не откладывайте дела о своем ларце на потом! Обращайтесь к мастерам, и мы сделаем ваш жилище не только согретым, но и стильнее. Заинтересовались? Подробнее о наших проектах вы можете узнать на официальном сайте. Добро пожаловать в сферу спокойствия и стандартов.

  62. Дорогие Знакомые!
    Приводим вам новое тренд в мире оформления внутреннего пространства – шторы плиссе. Если вы надеетесь к превосходству в каждой детали вашего жилища, то эти портьеры станут безупречным решением для вас.
    Что делает шторы плиссе столь особенными? Они объединяют в себе в себе элегантность, утилитарность и применимость. Благодаря индивидуальной архитектуре, инновационным материалам, шторы плиссе идеально подходят к для любого другого комнатки, будь то светлица, койка, печь или деловое пространство.
    Закажите [url=https://tulpan-pmr.ru]шторы плиссе на пластиковые окна[/url] – прообразите уют и красивость в вашем доме!
    Чем привлекательны шторы плиссе для вас? Во-первых, их уникальный макет, который присоединяет к привлекательность и элегантность вашему месту. Вы можете выискать из разнообразных текстур, расцветок и стилей, чтобы подчеркнуть особенность вашего дома.
    Кроме того, шторы плиссе предлагают широкий круг практических вариантов. Они могут контролировать уровень освещения в помещении, гарантировать от солнечного света, предоставлять интимность и формировать комфортную атмосферу в вашем жилище.
    Мы сайт: [url=https://tulpan-pmr.ru]https://tulpan-pmr.ru[/url]
    Мы поддержим вам выбрать шторы плиссе, какие отлично гармонизируются с для вашего обстановки!

  63. Мы специалисты профессиональных SEO-оптимизаторов, специализирующихся на продвижении сайтов в поисковых системах.
    Наша команда преуспели в своей деятельности и желаем поделиться с вами нашими знаниями и навыками.
    Какие выгоды ждут вас:
    • [url=https://seo-prodvizhenie-ulyanovsk1.ru/]продвижение фирмы в интернете[/url]
    • Глубокий анализ вашего сайта и формирование индивидуального плана продвижения.
    • Модернизация контента и технических аспектов вашего сайта для оптимальной работы.
    • Ежемесячный мониторинг и анализ данных для постоянного совершенствования вашего онлайн-присутствия.
    Подробнее [url=https://seo-prodvizhenie-ulyanovsk1.ru/]https://seo-prodvizhenie-ulyanovsk1.ru/[/url]
    У наших клиентов уже есть результаты: рост посещаемости, улучшение позиций в поисковых системах и, конечно, рост бизнеса. У нас есть возможность предоставить вам бесплатную консультацию, для обсуждения ваших требований и разработки стратегии продвижения, соответствующей вашим целям и бюджету.
    Не упустите возможность повысить эффективность вашего бизнеса в интернете. Свяжитесь с нами уже сегодня.

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert